Ekspertyza

Faktem jest, że niektóre galerie zrezygnowały z oferowania swoim klientom prac Nikifora, ze względu na trudną, czy niepewną ekspertyzę. Niektóre galerie, dbając o interes klienta, zapewniają profesjonalną ekspertyzę, która jest załączana do dzieła. Znane mi przypadki, to przyklejana z tyłu oprawy w plastykowej kopercie ekspertyza, która nie jest w żaden sposób powiązana z samym dziełem, co stwarza pole do szerokich nadużyć na szkodę kupującego. Rozwiązaniem problemu mogłoby być stosowanie przez osoby uznane za ekspertów tzw. "mikro-stempli", odbijanych bezpośrednio na rewersie pracy, identycznie jak ma to miejsce w przypadku gwarancji filatelistycznych. Przybicie przez eksperta stempla dyskwalifikującego "FALSUM" skutecznie pomoże wyeliminować, chociaż część falsyfikatów z obrotu.

Na zakończenie musi paść pytanie o fałszerstwa doskonałe lub świetne kopie prac Nikifora, które nawet ekspert może uznać za oryginalne prace artysty. Przypuszczam, że niestety, takie prace rzeczywiście istnieją. Mogą to być prace namalowane przez zawodowych artystów plastyków jeszcze za życia Nikifora lub prace namalowane wiele lat później. Jestem pewien, że najlepsze fałszerstwa nie posiadają podrobionych pieczęci autorskich Nikifora dla dodatkowego uwiarygodnienia, chociaż bardzo teoretycznie, mogą posiadać odciski autentycznych pieczęci wcześniej zgubionych lub skradzionych. Fałszywe prace bez pieczęci, są po prostu na tyle dobre, że nie wymagają dodatkowego uwiarygodnienia, tym bardziej, że tylko część prac Nikifora była zaopatrywana w pieczęci, a dodatkowo nie wszystkie prace były znakomite. Realna jest również taka możliwość, że nieliczne falsyfikaty zostały "zalegalizowane" przez fakt ich wystawienia z autentycznymi pracami artysty lub przeszły do znaczącej kolekcji poprzez sprzedaż przez nieuczciwych, a w najlepszym przypadku, nieświadomych marszandów. Jestem przekonany o powstaniu podrobionych akwareli lub gwaszy na bazie oryginalnych, czasem oznaczonych autentyczną pieczęcią artysty, czystych rysunkach ołówkowych. Mamy wtedy obrazek w części oryginalny, ale po dużo wyższej cenie. Odróżnienie falsyfikatów doskonałych jest najbardziej subiektywne i niezwykle trudne. Szczególną ostrożność należy zachować przy ocenie gwaszy. Ich cechą jest to, że użyte farby są z reguły mało transparentne i utrudniają odnalezienie rysunku podstawowego wykonanego ołówkiem, co znakomicie ogranicza ocenę autentyczności. W tym kontekście należy pamiętać, że naturalną techniką malarską stosowaną przez Nikifora pozostaje akwarela. Gwasz częściej zaczął się pojawiać w twórczości artysty pod koniec jego życia, a wykonane wtedy prace zaliczane są do najsłabszych i w rezultacie najbardziej fałszowanych. Większość fałszerstw wykonywana jest właśnie, jako gwasz lub techniką mieszaną akwarela/gwasz.