Ekspertyza

Wykonanie "dzieł" tak rażąco odbiega od prac oryginalnych, że ze zdziwieniem należy przyjąć przypadki ich kupowania, jako prac autentycznych. Ta różnica jest pochodną posiadania przez artystę wrodzonych, wybiórczo ukierunkowanych zdolności malarskich. Nikifor naprawdę umiał malować i robił to świetnie przez dziesięciolecia twórczości - był też wspaniałym kolorystą.

Na tym etapie rozważań o fałszerstwach prac krynickiego Mistrza należy zapytać nie tylko o samego artystę i jego twórczość, ale należy zdefiniować, co to jest lub czym jest "nikifor". W naszym przypadku możemy przyjąć, że jest to potocznie przyjęte określenie dla pracy, zarówno oryginalnej jak i podróbki ją przypominającej. Istotne są ogólne cechy, które pozwalają domniemywać technikę, styl i tematykę twórczości właśnie tego artysty. Jest to o tyle istotne, że większość nabywców falsyfikatów kojarzy określenie "nikifor" z czymś, o czym słyszeli, że jest wartościowe w wymiarze materialnym, natomiast posiadają z reguły niewielką wiedzę na temat Nikifora i jego twórczości. W tym istotnym momencie kwestia autentyczności schodzi jakby na drugi plan. Tacy łowcy "okazji" stanowią podstawę dla istnienia i utrzymania rynku podróbek wybranych twórców, a w szczególności Nikifora. Istnieją kolekcjonerzy podróbek traktujący swoje hobby całkiem poważnie i nabywają świadomie prace nieautentyczne. Prawdopodobnie dostrzegają w nich wartości estetyczne, które są na tyle atrakcyjne, że gotowi są za nie zapłacić nawet kilkaset złotych. Zjawisko to potwierdza siłę i wartość prawdziwej sztuki Nikifora, a z drugiej strony uzasadnia malowanie nowych "nikiforów" na potrzeby specyficznego rynku.

Używane pojęcia; fałszerstwo, kopia, podróbka, mają jedno wspólne miano - określają prace nie będące autentykami i nie są to oczywiście synonimy. W dodatku z wyjątkiem rzetelnych kopii, powstają wyłącznie na szkodę nabywców. Popularna definicja poszczególnych pojęć może brzmieć następująco:

- fałszerstwo; jest wykonaniem obrazu w konwencji najbardziej zbliżonej do twórczości danego artysty, opatrzone odwzorowaniem jego podpisu, bez informacji o osobie wykonującej pracę. Celem jest wprowadzenie obrazu na rynek sztuki, jako nieznanego, oryginalnego obrazu mistrza, z zamiarem uzyskania istotnej korzyści finansowej.

- kopia; jest wykonaniem obrazy niemal identycznego z oryginałem z odwzorowanym podpisem autora włącznie. Często oryginał jest pracą powszechnie znaną. Rzetelna kopia zawiera natomiast odpowiednią adnotację stwierdzającą fakt kopiowania oraz dane osoby wykonującej kopię. Kopie są oficjalnie wprowadzane na rynek i stanowią z reguły element sztuki dekoracyjnej. W niektórych przypadkach "chronią" oryginał, spoczywający w bezpiecznym miejscu, będąc elementem stałych ekspozycji.