Ekspertyza

Czy istnieją inne charakterystyczne cechy obrazków Nikifora? Z pewnością tak, ale ich wybór i identyfikacja jest bardzo subiektywna i zależy w pewnym sensie od możliwości dostępu, w celach poznawczych, do zbiorów prac Nikifora. Dlatego należy być ostrożnym w wysnuwaniu generalnych wniosków potwierdzających autentyczność pracy. Zapewne jest tak, że każdy zaangażowany kolekcjoner Nikifora lub osoba poważniej zajmująca się jego twórczością stosuje własny zbiór zasad identyfikacji oryginałów. Dobrym przykładem w zakresie dodatkowych przymiotów prac tego artysty są oferty internetowe obrazków, w których często używa się określenia "duży", dla podniesienia atrakcyjności oferty. Sam przymiotnik "duży" zupełnie nie koresponduje z filigranowym, zniszczonym przez życie i choroby człowiekiem, który posiadał wielki talent. Przeważająca część jego dzieł osiąga wymiar kartki papieru z zeszytu szkolnego. Można powiedzieć, że sporą pracą jest obrazek o wymiarze A4, a wszystko większe jest bardzo rzadko spotykane. Te największe prace powstawały na początku twórczości. Należy przyjąć zasadę, że wszytko, co przekracza format notatnika akademickiego musi budzić uzasadnione podejrzenie i daleko idącą ostrożność. Innym typowym elementem obrazu, pozwalającym identyfikować oryginał, są drzewa i inne atrybuty przyrody malowane różnie w różnych okresach twórczości, ale zawsze w bardzo specyficzny sposób. Drzewa to element dekoracyjny dopełniający kompozycję. Cienie i kolory drzew korespondują z atmosferą obrazka często podkreślając jego organizację, są kolorystycznie spójne i nigdy nie dominują. Nie wyobrażam sobie, aby Nikifor namalował korony drzew w kolorze abstrakcyjnym względem reszty obrazka, a jest to jedna z domen podrabiaczy, którzy często dopuszczają się ekstrawagancji kolorystycznych tworząc niespotykane kontrasty. Dodatkowo z prac oryginalnych można często odczytać porę roku chociażby na podstawie koloru koron drzew i ich odcienia.

Jestem przekonany, że Nikifor chodząc pieszo do "pracy" świadomie przenosił na swoje obrazki aktualną porę roku. Świeżą jasną zieleń wiosny, dojrzałą ciemną zieleń lata i pożółkłe, a czasem zrudziałe lub brązowe cienie jesieni. Tę samą gamę odcieni, poza drzewami, Nikifor stosuje malując kwadraty pól, pasy łąk czy "romby" lasów. Jak wcześniej wspomniano Nikifor nie lubił zimowej pory roku, tworząc w tym czasie dzieła jak najbardziej wiosenne, letnie czy jesienne, przywołane z pamięci. Każda praca "zimowa" musi budzić podejrzenie fałszerstwa. Przy założeniu, że takie prace znajdują się w prywatnych kolekcjach lub magazynach muzeów - to mimo wszytko są one ekstremalnie rzadkie i liczba oryginalnych prac jest ułamkiem całokształtu twórczości.